ရခိုင္ျပည္နယ္အေၾကာင္း

ႏိုင္ငံတကာမီဒီယာေတြမွာေတာ႕ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ရခိုင္ေတြနဲ႕ မြတ္စၥလင္ ဘာသာေရး ပဋိပကၡအသြင္ နဲ႕ ေရး သားေနတာ ေတြ႕ရတယ္။

ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ ဘန္ေကာက္ၿမိဳကေန ထုတ္ေ၀တဲ႕ သည္ေနရွင္းမွာေတာင္ ထိုင္းသတင္းေထာက္က တကယ္႕ျမန္မာျပည္ရဲ႕ အျဖစ္မွန္ျဖစ္တဲ႕ ဘဂၤလီေတြရဲ႕ အၾကမ္းဖက္မႈေတြထက္ ဘဂၤလီေတြကို ရခိုင္နဲ႕ လံုထိန္းေတြက ႏွိမ္နင္းေနတဲ႕သေဘာမ်ိဳးပဲ ေဖာ္ျပေနၾကတယ္လုိ႕လည္း မိတ္ေဆြတေယာက္က ဖုန္းဆက္ ပါတယ္။

ျပည္ပ မီဒီယာေတြအေနနဲ႕ ျပည္တ

ြင္းက ရခိုင္ေဒသကိုသြားေရာက္ၿပီး သတင္းမယူနုိင္ၾကတဲ႕အတြက္ သတင္းေတြ လြဲေနတာျဖစ္လိမ္႕မယ္လို႕လည္း ယူဆမိေၾကာင္း မိတ္ေဆြက ေျပာတယ္။

ျပည္တြင္း ဂ်ာနယ္ေတြနဲ႕ ျပည္တြင္းက သတင္းမီဒီယာေတြကေတာ႕ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ သတင္းေထာက္ေတြ ရွိၾကတယ္။ ရခိုင္သတင္းေထာက္မရွိတဲ႕သတင္းဌာနေတြကလည္း သတင္းေထာက္ေတြကို ေစလႊတ္ၾကတယ္၊ ဒါ႕အျပင္ အခ်ိန္ျပည္႕ ၂၄နာရီ နီပါး တယ္လီဖုန္းေတြနဲ႕ သတင္းယူၾကၿပီး အခ်ိန္နဲ႕အမွ် ေရးသားေနၾကတယ္။

လူမႈေရးကြန္ယက္လို႕ ေျပာတဲ႕ facebook နဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ ဘေလာ႕ေတြ ေပၚမွာေတာ႕ ရခိုင္ျပည္နယ္အေျခအေနကို အျမင္ သံုးမ်ိဳးနဲ႕ ေရးသားေနၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အျမင္တမ်ိဳးကေတာ႕ ဒါဟာ အစိုးရဘက္က ဆင္တဲ႕ ေထာင္ေခ်ာက္လို႕ ေျပာၿပီးေရးသားေနတယ္။

ေနာက္အျမင္တမ်ိဳးကေတာ႕ ရခိုင္-ဘဂၤလီ ျပႆနာဟာရဲ႕ ေနာက္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာျပႆနာရွိတယ္၊ ျမန္မာအစိုးရနဲ႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႕ အၾကပ္အတည္းျဖစ္ေစရံုသာမက၊ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေနနဲ႕ ရခိုင္ျပည္နယ္ကို ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင္႕ရရွိေရးအထိ ေတာင္းဆိုဖုိ႕ စီမံကိန္းျဖစ္တယ္ဆိုတာကို အခ်က္အလက္ေတြနဲ႕ ေရးသားထားတာေတြ႕ရပါတယ္။

ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ႕ ျမန္မာမြတ္စၥလင္ေတြကုိ ရခုိင္နဲ႕အစိုးရေပါင္းၿပီး အစုလိုက္အျပံဳလိုက္သတ္ေနၿပီ၊ ရခိုင္နဲ႕ မြတ္စလင္ ျပႆနာမွာ အစိုးရဘက္က ရခိုင္ဘက္ကို လိုက္တယ္၊ မြတ္စလင္ေတြကို သတ္ပစ္တယ္ဆိုၿပီး ေရးသားေနၾကတယ္။

က်မအေနနဲ႕ကေတာ႕ အျမင္ ၃ မ်ိဳးစလံုးေရးသားၾကတာေတြကို ဖတ္ပါတယ္။ စဥ္းလည္း စဥ္းစားၾကည္႕ပါတယ္။
အခ်က္အလက္ေတြနဲ႕ သမိုင္းေနာက္ခံအေၾကာင္းရင္းေတြေပၚမွာ အရင္းခံၿပီးစဥ္းစားၾကည္႕ဖို႕၊ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ စဥ္းရေတာမယ္႕အေနအထား ျဖစ္ေနတယ္္လို႕လည္း ယူဆမိတယ္။

စဥ္းစားၾကည္႕မယ္ဆိုရင္ သမိုင္းနဲ႕ေနာက္ခံအေၾကာင္းအရာေတြကိုလည္း မသိရင္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕စဥ္းစားႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႕လည္း နားလည္မိပါတယ္။

တကယ္ေတာ႕ ရိုဟင္ဂ်ာ ေခၚ၊ ဘဂၤါလီ အၾကမ္းဖက္သမားေတြက က်မတို႕ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားေတြေတာ႕ မဟုတ္ၾကပါဘူး။ သမိုင္းမွတ္တမ္းေတြထဲမွာလည္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို တိုင္းရင္းသားေတြထဲမွာ ထည္႕မထားဘူး ဆိုတာကိုေတာ႕ က်မ အေနနဲ႕ ေသေသခ်ာခ်ာ ခုိင္ခိုင္မာမာ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ သမိုင္းေၾကာင္း

ရခိုင္ျပည္နယ္ရဲ႕ သမိုင္းကို ျပန္ၾကည္႕မယ္ဆိုရင္ ဓည၀တီ(စစ္ေတြခရိုင္) ၊ ရမၼ၀တီ(ေက်ာက္ျဖဴခရိုင္)ႏွင့္ ေမဃ၀တီ(မာန္ေအာင္ခရိုင္) စသည့္ ၀တီေလးရပ္ႏွင့္ ေပါင္းစည္း အပ္ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ဓည၀တီေခတ္၊ ေ၀သာလီေခတ္၊ ေလးျမိဳ႕ေခတ္၊ ေျမာက္ဦးေခတ္ ဟူ၍ ေခတ္ေလးေခတ္ ထြန္းကားခဲ့တာ ေတြ႕ရပါတယ္။

သမိုင္းသုေတသနဦးစီး႒ာနရဲ႕ ရခိုင္သမိုင္း မွတ္တမ္းမ်ားအရ ဓည၀တီေခတ္သည္ ဘီစီ ၃၃၅၂မွ ေအဒီ ၃၂၇ အထိ ရွည္ၾကာခဲ့ၿပီး ေခတ္ဦးရခိုင္တြင္ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ႕ ေလးျမိဳ႕ေခတ္ေတြမွာ ကိုးကြယ္ေသာ ဘာသာအေနနဲ႕ ဟိႏၵဴ ဘာသာႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာတို႕ျဖစ္သည္ကို ေတြ႕ရပါတယ္။

ေအဒီ ၁၄၃၀ မွ ရခိုင္ကို ဗဒံုမင္း တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္တဲ႕ ေအဒီ ၁၇၈၄ အထိ မည္သူမွ် မြတ္ဆလင္မ်ား မဟုတ္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ရခိုင္တြင္ ဘုရင္ ၄၈ ဦးနန္းတက္ခဲ့ရာ ၉ဦးသာ မြတ္ဆလင္အမည္ျဖင့္ ဒဂၤါးသြန္းခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၎ ၉ဦးသည္ စစ္တ ေကာင္းကို သိမ္းပုိက္ေအာင္ႏိုင္ခဲ့သည့္ ဘုရင္မ်ားျဖစ္သျဖင့္ လက္ေအာက္ခံေဒသတြင္ ရွိသည့္ ျပည္သူတို႕၏ ၾကည္ညိဳမႈ ရရွိ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းသာ ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာနရဲ႕ ေမာ္ကြန္းမွာ ေတြ႕ျမင္ရပါတယ္။

ရခိုင္ဘုရင္လက္ထက္က ရွိစဥ္က သံု႕ပန္းအျဖစ္ ဖမ္းေဆာင္ေခၚယူလာေသာ မြတ္ဆလင္ေတြကို လယ္ယာ လုပ္ငန္းေတြမွာ လည္းေကာင္း၊ အျခားအမႈထမ္းလုပ္ငန္းမ်ားမွာ လည္းေကာင္း ပါ၀င္ခဲ႕ၾကပါတယ္။

ဘေဂၤါနယ္မွ အေျခခ်ေနထိုင္လာတဲ႕ မြတ္ဆလင္ေတြကို ရခိုင္ေဒသတြငး္ ၁၅ရာစုတြင္ စတင္ေရာက္ရွိ လာခဲ့ေၾကာင္း သမိုင္းသုေတသနဌာန၊ ေမာ္ကြန္းအေထာအထားမ်ားအရ သိရပါတယ္။

ျဗိတိသွ်ကိုလုိနီေခတ္ ဘဂၤါလီမြတ္ဆလင္ ရခိုင္ျပည္နယ္သို႕ ၀င္ေရာက္လာခဲ႕ျခင္း

တကယ္ေတာ႕ က်မတို႕ တိုင္းျပည္ထဲကို ဘဂၤါလီမြတ္ဆလင္ေတြ စတင္ေရာက္ရွိလာခဲ႕တာက ကိုလို နီေခတ္ မွာျဖစ္ေၾကာင္း သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားအရ သိရပါတယ္။

၁၇၈၅ ခုႏွစ္တြင္ဗဒံုမင္းက ရခိုင္ပေဒသရာဇ္နယ္ကို သိမ္းပိုက္ျပီးေနာက္ အဂၤလိပ္တို႕ သိမ္းပိုက္ထားတဲ႕ ဘဂၤါနယ္နဲ႕ဆက္စပ္လာရာမွာ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးမွာ တင္းမာမႈျဖစ္ေပၚၿပီးေနာက္ ၁၈၂၄ တြင္ ရွင္မျဖဴကၽြန္းကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး အဂၤလိပ္- ျမန္မာ ပထမစစ္ျဖစ္ပြားခဲ့ရာ ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္ျဖင့္ စစ္ရပ္စဲခဲ့ရတယ္၊

အဆိုပါစာခ်ဳပ္အရ ရခိုင္နဲ႕တနသာၤရီက အဂၤလိပ္ တို႕လက္ေအာက္သို႕ ေရာက္သြားခဲ႕ၿပီး ရခိုငျ္ျပည္နယ္က အဂၤလိပ္တို႕ သိမ္းပိုက္ထားျပီးျဖစ္တဲ႕ ဘဂၤလားနယ္မ်ားနဲ႕ တစ္ေပါင္းတည္းတည္ရွိလာခဲ့ေၾကာင္း သိရပါ တယ္။

၁၈၃၉ခုႏွစ္မွာ ေျမရိုင္းမ်ား တိုးခ်ဲ႕လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေရးအတြက္ ရခိုင္ျပည္နယ္ ဂရံၾကီး ဥပေဒတစ္ရပ္ ထုတ္ျပန္ ခဲ့ၿပီး၊ ထိုဥပေဒအရ ခ်မွတ္ထားနဲ႕ နယ္ေျမအေျမာက္အမ်ားအတြက္ အလုပ္သမားမ်ားအေနနဲ႕ စစ္ တေကာင္း မွ ဘဂၤါလီမ်ား၊ မဒရပ္မွ ဆူရတီမ်ား အမ်ားအျပား၀င္ေရာက္လာခဲ႕တယ္လို႕ သမိုင္းမွတ္ တမ္းေတြမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ထိုမွ စၿပီး ဘဂၤါနယ္မွ မြတ္ဆလင္မ်ား ႏွစ္စဥ္တိုးလာရျခင္းက ေဒသခံရခိုင္တို႕အတြက္ ေနာင္ကာလတြင္ အႏၱရာယ္ၾကီး ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္လုိ႕ ျဗိတိသွ်အာဏာပိုင္တို႕က ယခင္ကပင္ သတိေပးခဲ့သည္ကိုလည္း သမိုင္းသုေတသနဌာနက မွတ္တမ္းမ်ားအရ ေတြ႕ရပါတယ္။

လြတ္လပ္ေရးရျပီးေနာက္ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ မြတ္ဆလင္တို႕ အေျခအေန

၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ (၄) ရက္ေန႕တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးရရွိခဲ့ရာ ႏိုင္ငံေတာ္အား ဖဆပလ အစိုး ရက အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ တယ္၊ ထိုကာလ ရခိုင္တြင္(ရတည) အဖြဲ႕က ရခိုင္ျပည္နယ္ ရရွိေရးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ စည္းရံုးလႈပ္ရွားေနၿပီး၊ လြတ္လပ္ေရး မရမီကပင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့တဲ႕ မူဂ်ာဟစ္အဖြဲ႕က လြတ္လပ္ေရးရျပီးေနာက္ ပိုမိုအင္အားေတာင့္တင္းလာခဲ့တာကို သမိုင္းမွတ္တမ္းအရ သိရပါတယ္။

၁၉၄၈ မွာ မြတ္ဆလင္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕ညီလာခံကို ေမာင္းေတာ့ျမိဳ႕နယ္၊ ကရဗ်င္ရြာမွာ က်င္းပစဥ္ အဖြဲ႕အမည္ကုိ မူဂ်ာဟစ္လို႕ တရား၀င္ေျပာင္းလဲဖြဲ႕စည္းလုိက္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုပါ အဖဲြ႕ရဲ႕ စစ္ေရးေခါင္းေဆာင္မွာ Jaffar Kawal ျဖစ္ျပီး လက္ေထာက္မွာ ဟူစိန္ျဖစ္ပါတယ္။ ၎တို႕ရဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္ထဲမွာ ကုလားတန္ျမစ္ အေနာက္ဘက္ကမ္းႏွင့္ နတ္ျမစ္အေရွ႕ဘက္ ကမ္းၾကားေဒ သကုိ မြတ္ဆလင္ တို႕၏ National Home အျဖစ္သတ္မွတ္ေပးရန္၊ရခိုင္ရွိ မြတ္ဆလင္မ်ားကို တိုင္းရင္းသားစာရင္းထဲ ထည့္သြင္းေပးရန္၊ စသည့္အခ်က္မ်ားပါ၀င္ေၾကာင္း သမိုင္းမွတ္ တမ္းေတြမွာေတြ႕ ရွိရပါတယ္။

မူဂ်ာဟစ္

မူဂ်ာဟစ္ျပႆနာကေတာ႕ ေလာေလာဆယ္အားျဖင့္ ဒုတိယကမာၻစစ္ၾကီး၏ ဆိုးေမြတစ္ရပ္ျဖစ္ေသာ္လည္း အတိတ္အားျဖင့္ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲအျပီးဘဂၤါလီမ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း သို႕၀င္ေရာက္လာျခင္း မွ ျမစ္ဖ်ားခံခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာ၊ ေက်ာက္ေတာ္၊ မင္းျပား၊ ေျမပံု စသည့္ေဒ သမ်ားသို႕ အစၥလမ္ဘာသာကိုးကြယ္သူ စစ္တေကာင္း ဘဂၤါလီမ်ား အတားအဆီးမရွိ ၀င္ေရာက္လာျခင္းမွ စတင္ခဲ့ပါတယ္။

မူဂ်ာဟစ္အဖြဲ႕မ်ားျဖစ္ေသာ အဒူေဇာ္လီအဖြဲ႕၊ ဘီေအေဇာ္ေဖာအဖြဲ႕၊ ဇာေဖာ္အဖြဲ႕တို႕အား ပူးေပါင္းေစခဲ့ျပီး ၎အဖြဲ႕ရဲ အမည္ကို ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ ထည့္သြင္းအသံုးျပဳကာ “ ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရး ပါတီ” လို႕ ဖြဲ႕စည္းလိုက္ေၾကာင္းသိရပါတယ္။

၎ပါတီက ရခိုင္ပါတီမ်ားျဖစ္ေသာ ရခိုင္အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးပါတီ (ရမလ)၊ ရခိုင္ျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါ တီ(ရကပ) တို႕ကို ညီညြတ္ေရး ကမ္းလွမ္းခဲ့ၾကသည္။ ေဆြးေႏြးမႈ ျပဳလုပ္ရာတြင္ (ရမလ)က တစ္ပါ တီျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္ တင္ျပေသာ္လည္း (ရကပ)က တပ္ေပါင္းစုျဖစ္ေရးတင္ျပခဲ့ပါတယ္။ အဆိုပါ ရိုဟင္ ဂ်ာပါတီက ေအာက္ပါ အခ်က္မ်ားကို ေတာင္းဆိုခဲ႕ပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာပါတီက ရိုဟင္ဂ်ာကို တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳရန္၊
ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာနယ္ကို ရိုဟင္ဂ်ာေဒသအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳရန္၊
ရခုိင္ျပည္နယ္လြတ္ေျမာက္သည့္အခါ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ ရခိုင္ ၆၀% ၊ ကုလား ၄၀%၊ ပါ၀င္ရန္ တို႕ပါ၀င္ပါတယ္။

အမွန္တကယ္အားျဖင့္ ၎အခ်က္မ်ားသည္ စစ္ျပီးစ အလယ္သံေက်ာ္ မြတ္ဆလင္ ညီလာခံံံက ခ်မွတ္ ထားေသာ အေျခခံအခ်က္မ်ားကို ဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။(ရကပ) က ထိုေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို ေလာေလာဆယ္ သေဘာတူညီမႈ မေပးႏိုင္ေသာ္လည္း တျဖည္းျဖည္းညွိႏႈိင္း သြားမည္ဟု ျပန္ၾကားခဲ့သည္။
သို႕ေသာ္ အင္အားခ်ိနဲ႕ေနေသာ အဖြဲ႕မ်ားျဖစ္သျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာအဖြဲ႕၏ ေတာင္းဆိုခ်က္အခ်ိဳ႕ကို လိုက္ေလ်ာ ခဲ့ ရ သည္ဟု ဆိုသည္။
၎တို႕မွာ ရိုဟင္ဂ်ာပါတီသည္ ရိုဟင္ဂ်ာ(ဘဂၤါလီ)၏ တစ္ခုတည္းပါတီ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။-
ထုိ႕ေၾကာင့္ကုလားအမ်ားအျပားရွိေသာ ေမာင္ေတာ၊ဘူးသီးေတာင္အေနာက္ဘက္ ေတာင္ရင္းပိုင္းသည္လည္းေကာင္းဘူးသီးေတာင္ျမိဳ႕နယ္ ေညာင္ေခ်ာင္းႏွင့္ ေညာင္ေခ်ာင္းအထက္ပိုင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ရိုဟင္ဂ်ာ(ကုလားမ်ား) နယ္ေျမျဖစ္သည္။- ပူးတြဲစစ္ေကာ္မတီ၏ အၾကီးအကဲသည္ စစ္အင္အားမ်ားေသာ ရိုဟင္ ဂ်ာပါတီမွ ျဖစ္ရမည္ ဟူေသာ အခ်က္မ်ားျဖစ္သည္။ ` ဟု ၄င္းတို႕ဘက္မွ ေတာင္းဆိုခဲ့ေၾကာင္း မူဂ်ာဟစ္အလင္း၀င္ျခင္း မွတ္တမ္းတြင္ ေတြ႕ျမင္ရပါတယ္။


ရိုဟင္ဂ်ာေပၚလာျခင္း

အဂၤလိပ္တို႕ ရခုိင္ေဒသကို သိမ္းပိုက္ခ်ိန္ထိ ရိုဟင္ဂ်ာမေပၚေသးပါဘူး။ ကိုလိုနီေခတ္သမိုင္းေရးသားခဲ႕ေသာ ဆရာေတြမွာလည္း အဆုိပါ အသံုးအနႈန္းမရွိေသးေၾကာင္း အတည္ျပဳေျပာ ဆိုၾကပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ႕ အသံုးအနႈန္းက ၁၉၄၇-ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းမွာသာ ေပၚေပါက္လာတဲ႕ အသံုး အႏႈန္းျဖစ္ၿပီး၊ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေခတ္ေနာက္ပိုင္းမွာ ေခတ္ပညာတတ္ဘဂၤလီမ်ားက သမိုင္းကို ဖန္တီး ယူၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာကို တိုင္းရင္းသားျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးေရးသားခဲ႕တယ္လို႕ သမိုင္းသုေတသ နဦးစီး႒ာန က ေမာ္ကြန္းဌာနစုရဲ႕ မွတ္တမ္းမ်ားအရသိရပါတယ္။

ေမာင္းေတာၿမိဳ႕နယ္ ျဖစ္စဥ္သမိုင္းရဲ႕ ေဖာ္ျပခ်က္မွာေတာ႕ ရိုဟင္ဂ်ာဟူေသာစကားကို အလံနီကြန္ျမဴနစ္ မ်ားက မူဂ်ာဟစ္ သူပုန္မ်ားအတြက္ ထြင္ေပးခဲ႕ေသာ အမည္ျဖစ္ၿပီး၊ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ပိုင္းမ်ားက အလံနီမ်ားႏွင္႕ မူဂ်ာဟစ္မ်ားက ယာယီမဟာမိတ္ဖြဲ႕ထားၿပီး ဖဆပလအစိုးရကို တိုက္ခိုက္ေနေသာ အခ်ိန္ လည္းျဖစ္ေၾကာင္း သိရပါတယ္။

ဘူးသီးေတာင္ ပါလီမန္အမတ္ အဒူေဂၚေဖာ္(ဂဖါး)က ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ ဧျပီ ၂၁ရက္ေန႕ ရန္ကုန္ တြင္ ျပဳ လုပ္ေသာ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲတြင္ ရခိုင္၊ ပထန္ႏွင့္ အာရပ္တို႕ ေသြးေႏွာရာမွ ျဖစ္ေပၚလာေသာ လူမ်ိဳး သည္ ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳးျဖစ္သည္ဟုလည္းေကာင္း၊ ရခိုင္၊ ဘဂၤါလီ၊ အူရဒူ၊ ပါရွန္၊ အာရဘီစကားမ်ား ကို ေရာေႏွာ၍ ျဖစ္ေပၚလာေသာ စကားသည္ ရိုဟင္ဂ်ာ စကားျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပခဲ့သည္ဟု သမိုင္းမွတ္ တမ္း မွာ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။

ဘဂၤါလီတို႕အေနျဖင္႕ ရိုဟင္ဂ်ာဟု သမ္ိုင္းအေထာက္ထားမ်ားျဖင္႕ ေခၚဆိုေနေသာ္လည္း ရိုဟင္၈်ာလူမ်ိဳး ဟုေျပာဆိုေနၾကေသာ္လည္း ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ထိ မည္သည္႕သမိုင္းအေထာက္အထားတြင္မွ ပါ၀င္ခဲ႔ျခင္း မရွိ သည္ ကို ေတြ႕ရေၾကာင္း ရခိုင္သမိုင္းသုေတသနအသင္းမွ သိရွိရပါတယ္။

၁၉၆၂ ေနာက္ပိုင္း အေျခအေန

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေန၀င္းအာဏာယူၿပီးခ်ိန္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီလက္ထပ္တြင္ ဘဂၤါလီတို႕၏ နိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈသည္ ေခတၱငုတ္လွ်ိဳးသြားခဲ႕ပါတယ္။

၁၉၇၄ တြင္ ဘီေအေဇာ္ေဖာအဖဲြ႕ တပ္မေတာ္ထိုးစစ္ေၾကာင္႕ ျပိဳကြဲသြားၿပီး ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာရွိ မူဂ်ာဟစ္သူပုန္တုိ႕ကလည္း တစ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ားသို႕ ထြက္ေျပးခဲ႕ရေၾကာင္း သိရပါတယ္။

အဆိုပါ ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္တြင္လည္း ရခိုျပည္နယ္က မြတ္ဆလင္မ်ားေတာင္းဆိုခ်က္ကို ဖယ္ရွားခဲ႕ၿပီး ဘူးသီးေတာင္၊ေမာင္းေတာၿမိဳကနယ္ရွိ စစ္တေကာင္းသား မြတ္ဆလင္ေတြကို ပါတီ၊ေကာင္စီ အာဧာရအဖြဲ႕အစည္းတြင္ ပါ၀င္ခြင္႕ကိုလည္း ကန္႔သတ္ထားခဲ႕တယ္လို႕ ေမာင္းေတာျမိဳ႕နယ္ ျဖစ္ စဥ္ သမိုင္း ၄၉၊ ၅၁ မွတ္တမ္းအရ သိရပါတယ္။

သို႕ေပမဲ႕ အဆိုပါေဒသေတြမွာ မြတ္ဆလင္ဦးေရကေတာ႕ တိုးျမဲတိုးေနခဲ႕တာကိုလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။

ျပႆနာကို ဘယ္သူ ဖန္တီးခဲ႕တာလဲ

ရခိုင္ျပည္နယ္ ဘူးသီးေတာင္နဲ႕ ေမာင္းေတာေဒသေတြမွာ ေနထိုင္သူေတြရဲ႕ ၉၀%က ဘဂၤါလီေတြ၊ ၇ %က သာ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေတြလို႕သိရၿပီး၊ က်န္တိုင္းရင္းသားေတြက ၃% ေလာက္ပဲ ရွိတယ္လို႕ ၾကားရစဥ္က က်မအေနနဲ႕ လူ၀င္မႈၾကီးၾကပ္ေရးနဲ႕ တာ၀န္ရွိသူေတြအေပၚမွာ အျပစ္တင္ခဲ႕မိပါတယ္။

သမိုင္းအေထာက္အထားေတြနဲ႕ ေသခ်ာစဥ္းစားၾကည္႕ေတာ႕ က်မတို႕အေနနဲ႕ လ၀ကနဲ႕ နစခ ေတြအေပၚ မွာပဲ အျပစ္ပံုခ်ေနၾကတာ အလံုးစံု မမွန္ကန္ဘူးဆိုတာလည္း ေတြ႕ျမင္လာရပါတယ္။

ကိုလိုနီေခတ္မွာ အဂၤလိပ္ တို႕လက္ေအာက္သို႕ က်မတို႕တိုင္းျပည္ ေရာက္သြားခဲ႕ၿပီး အဂၤလိပ္တို႕ သိမ္း ပိုက္ ထားျပီးျဖစ္တဲ႕ ဘဂၤလားနယ္မ်ားနဲ႕ ရခိုင္ျပည္ တစ္ေပါင္းတည္းတည္ရွိလာခဲ့ေၾကာင္း သိရပါတယ္။

၁၈၃၉ခုႏွစ္မွာ ေျမရိုင္းမ်ား တိုးခ်ဲ႕လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေရးအတြက္ ရခိုင္ျပည္နယ္ ဂရံၾကီး ဥပေဒတစ္ရပ္ ထုတ္ျပန္ ခဲ့ၿပီး၊ ထိုဥပေဒအရ ခ်မွတ္ထားနဲ႕ နယ္ေျမအေျမာက္အမ်ားအတြက္ အလုပ္သမားမ်ားအေနနဲ႕ စစ္ တေကာင္းမွ ဘဂၤါလီမ်ား၊ မဒရပ္မွ ဆူရတီမ်ား အမ်ားအျပား၀င္ေရာက္လာခဲ႕တယ္လို႕ သမိုင္းမွတ္ တမ္းေတြ မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ဒုတိယကမၻာစစ္မတိုင္မီကတည္းက အိႏၵိယႏိုင္ငံရွိ မြတ္ဆလင္မ်ားက သီးျခား မြတ္ဆလင္ႏို္င္ငံ ထူေထာင္ေပး ဖို႕ ျဗိတိသွ်အစိုးရကို ေတာင္းဆိုခဲ႕ေၾကာင္း၊ မြတ္ဆလင္အမ်ားစု ရွိတဲ႕ အိႏိၵယအေနာက္ ဘက္ေဒသနဲ႕ အိႏၵိယအေရွ႕ဘက္ဘဂၤလားျပည္နယ္ေဒသေတြကို ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံအျဖစ္ ထူေထာင္ေပး ဖို႕ ေတာင္းဆိုခဲ႕တယ္။

အဆိုပါ ေတာင္းဆိုမႈမွာ ဘူးသီးေတာင္နဲ႕ ေမာင္းေတာရွိ ဘဂၤါလီတို႕က ပါကစၥတန္နဲ႕ ေပါင္းၿပီး ႏိုင္ငံထူဖို႕ စီစဥ္ခဲ႕ေၾကာင္း ခင္ၾကီးေဖ်ာ္ ရခိုင္ျပည္နယ္ မူဂ်ာဟိန္းဟူသည္ ရခိုင္တန္ေဆာင္ႏွစ္လည္ မဂၢဇင္း ၁၉၅၉-၆၀(စာမ်က္မွာ ၉၉)မွာ ေဖာ္ျပထားတာကို သမိုင္းအေထာက္အထားအေနနဲ႕ ေတြ႕ရပါတယ္။


ျဗိတိသွ်တို႕အေနနဲ႕ မြတ္ဆလင္တို႕ရဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္က မွားေၾကာင္း မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ႕ေပမဲ႕ တဖက္မွာ လည္း မည္ကဲ႕သို႕ျပဳလုပ္သင္႕ေၾကာင္း လမ္းေၾကာင္းေပး၊ အၾကံဳျပဳခဲ႕ေၾကာင္း၊ ထိုလမ္းေၾကာင္း ခ်က္မ်ား အတိုင္း ဘဂၤါလီတို႕ကလည္းေဆာင္ရြက္ခဲ႕တယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

၁၉၄၇ခုႏွစ္ ေမလ ၁၅ ရက္ေန႕က လူ၀င္မႈၾကီးၾကပ္ေရးဌာနက တင္ျပတဲ႕အစီရင္ခံစာ မွာ ေမာင္းေတာနဲ႕ ဘူးသီးေတာင္နယ္ကို Frontier Area သတ္မွတ္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ား ကိုင္စြဲထားၿပီး၊ အေရွ႕ပါကစၥ တန္ ဧရိယာအတြင္း ပါ၀င္ဖို႕ ေတာင္းဆိုခဲ႕တယ္လို႕လည္း series 10/1,Acc No.641,NAD အရ သိရွိရ ပါတယ္။

ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ဖဆပလ ေခတ္မွာလည္း မူဂ်ာဟစ္ပါတီအေနနဲ႕ ၿမိဳ႕နယ္ဖဆပလ ဥကၠဌ ဦးစံထြန္းေအာင္မွ တဆင္႕၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ထံတင္သြင္းၿပီး ေတာင္းဆိုခ်က္စာတမ္းေပးပို႕ခဲ႕ေၾကာင္းသိရပါတယ္။

အဆိုပါ ေတာင္းဆိုခ်က္မွာ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ ဘဂၤါလီမ်ားအားလံုးကိုလည္း ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္းရွိ ရခိုင္မြတ္ဆလင္အေနနဲ႕ သတ္မွတ္လက္ခံေပးရန္၊မူဂ်ာဟစ္မ်ားကို ရခိုင္မြတ္ဆလင္ေသနပ္ကိုင္ တပ္အေနျဖင္႕ သီးျခားထားေပးရန္။
အစိုးရဌာနတိုင္းတြင္ မြတ္ဆလင္မ်ားကို အရည္ခ်င္းအလိုက္ ၀င္ခြင္႕ျပဳရန္ စတဲ႕… အခ်က္အလက္မ်ားပါ၀င္ေသာ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားစြာျဖင္႕လႊတ္ေတာ္တြင္း ေဆြးေႏြးရတဲ႕အထိ ျဖစ္ေပၚ ခဲ႕ေၾကာင္း ၁၉၅၇ စက္တင္ဘာ ၂၀ စာတြဲ(၄) ဒုတိယအၾကိမ္ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ညီလာခံမွတ္တမ္းအရ သိရပါတယ္။

ဖဆပလအစိုးရအေနနဲ႕ ထိုအခ်ိန္က မဲအႏိုင္ရရွိေရးအတြက္ ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီးဦးဧေမာင္(ခ)အဒူလာဒစ္ ရဲ႕ ေထာက္ခံမႈနဲ႕ဘဂၤါလီမ်ားကို ေခၚသြင္း လာခဲ႕ၿပီး ဘူးသီးေတာင္ေဒသမွာ အဘူခိုင္ဆိုသူက ဖဆ ပလ ဥကၠဌ၊ လ၀က တို႕နဲ႕ ပူးေပါင္းခဲ႕ၿပီး ဘဂၤါလီ မ်ား ကို မွတ္ပံုတင္ထုတ္ေပးျခင္းျပဳလုပ္ေပးျခင္းနဲ႕ အိမ္ေထာင္ စုစာရင္းမ်ားျပဳလုပ္ေပးျခင္းေဆာင္ ရြက္ေပး ခဲ႕ေၾကာင္း သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ သိခဲ႕ရပါတယ္။

ထိုအမွားဟာ ရခိုင္ျပည္ကို ေနာင္တြင္ ဒုကၡေရာက္ေစေသာ အမွားျဖစ္ခဲ႕ေၾကာင္း သမိုင္းသုေတသနဌာ န၊ ေမာ္ကြန္းဌာနစု မွတ္တမ္း 0H/p/0360/2009အရ သိရပါတယ္။

ဖဆပလေခတ္မွာ မြတ္ဆလင္အမတ္မ်ားေနရာရလာၿပီး ၀န္ၾကီးအဆင္႕ရာထူးမ်ားပါ ရရွိခဲ႕တဲ႕အတြက္ ဘဂၤါလီေပါင္းမ်ားစြာ ၀င္ခြင္႕ရခဲ႕ျခင္းျဖစ္တယ္လို႕လည္း ဖဆပလေခတ္သမိုင္းေၾကာင္း သံုးသပ္မႈ မွာ ေတြ႕ ရပါတယ္။

အဆိုပါ ဘဂၤါလီသမိုင္းေၾကာင္းကို သိနားလည္ထားတဲ႕ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္း အာဏာရရွိခ်ိန္မွာ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ေနာက္ ပိုင္းမွာေတာ႕ ဘဂၤါလီေတြကို မ်က္ႏွာသားမေပးခဲ႕ပဲ ေတာင္းဆုိခ်က္မွန္သမွ် ပါယ္ခ်ခဲ႕တယ္ လို႕လည္း သိရပါတယ္။

ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီအစိုးရလက္ထက္မွာ မြတ္ဆလင္တို႕ရဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို ဖယ္ရွား ခဲ႕ၿပီး ျပည္ နယ္အေနနနဲ႕လည္း ရခိုင္နဲ႕ မြန္ကိုသာ ေပးခဲ႕ေၾကာင္း၊ ရခိုင္ျပည္မွ ဘဂၤါလီမ်ားက ရခိုင္တိုင္း ရင္းသား မြတ္ဆလင္မ်ားအျဖစ္ ေရးသားတင္ျပခဲ႕ေၾကာင္းသိရပါတယ္။

အဆုိပါ ေရးသားတင္ျပမႈကို ပါလီမန္အမတ္ေဟာင္း ဂဖါးမွ စတင္ခဲ႕ၿပီး ၁၉၆၀ ျပည္႕ႏွစ္ ဧၿပီ ၂၁ ရက္ေန႕ရန္ ကုန္တြင္ ျပဳလုပ္ေသာ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳးဟု လည္းေကာင္း၊ ရိုဟင္ ဂ်ာစကားဟုလည္းေကာင္း ေျပာဆိုခဲ႕သည္ဟု ေမာင္းေတာၿမိဳ႕နယ္သမိုင္းမွာ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။

နဂါးမင္း စီမံခ်က္

ျပည္ပမွ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ား တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္ျခင္းကို ကာကြယ္တားဆီးႏိုင္ေရးအတြက္ နဂါးမင္း စီမံခ်က္ကို ၁၉၇၈ တႏိုင္ငံလံုးမွာ ေဆာင္ရြက္ခဲ႕ေၾကာင္း သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ သိရပါတယ္။

ထိုစီမံခ်က္အရ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာစတင္ခဲ႕ၿပီး တရားမ၀င္ေနထိုင္ေနေသာ ဘဂၤါလီမ်ား အေန နဲ႕ ေၾကာက္လန္႕ၿပီး ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွ ဘဂၤလားေဒရွ႕္ႏိုင္ငံကို ထြက္ေျပးခဲ႕တယ္လို႕ သမိုင္းမွတ္ တမ္းမ်ားက ေျပာပါတယ္။

ထိုစဥ္နဂါးမင္း စီမံခ်က္ေၾကာင္႕ ဘဂၤလားေဒ႕ရွ္တို႕ ထြက္ေျပးသြားရေသာ ဘဂၤါလီေခၚ ရိုဟင္ဂ်ာတို႕က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းအစိုးရက မြတ္ဆလင္မ်ားကုိ မ်ိဳးျပဳတ္ေအာင္ သတ္ျဖတ္ေနသည္ဟု သတင္းလႊင္႕ ခဲ႔တဲ႕ အတြက္ ဘဂၤလားေဒ႕ရွ္၊ ပါကစၥတန္၊ မေလးရွားစတဲ႕ ႏိုင္ငံေတြမွာ ထုတ္ေ၀တဲ႕ သတင္းစာေတြမွာသာမက အေနာက္ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕မွာ ထုတ္ေ၀လ်က္ရွိေသာ သတင္းစာေတြမွာ ေဖာ္ျပခဲ႕ၾကပါတယ္။

ထိုကိစၥေၾကာင္႕ ျမန္မာအစိုးရနဲ႕ တပ္မေတာ္ကို ၀ိုင္း၀န္းရွံဳ႕ခ်ခဲ႕ၿပီး၊ ထိုျပႆနာဟာ ကုလသမဂၢ ထိေရာက္ ခဲ႕ေၾကာင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ ျဖစ္စဥ္သမိုင္း၊စတုတၳတြဲမွ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာမွ သတင္းမွတ္တမ္း မ်ား အရ သိခဲ႕ရပါတယ္။

ျမန္မာအစိုးရအေနဲ႕ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံဘင္ဂါလီမ်ားကို စစ္ဆင္ေရးမ်ား အစဥ္တဆက္ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။

အင္အား ၁၅၀၀၀ (တစ္ေသာင္းခြဲ) ခန္႔ရွိေသာ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံဘင္ဂါလီမ်ားသည္ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္မွာ စစ္ ဆင္ေရးမ်ားမွ လြတ္ေျမာက္ရန္ ဘဂၤါလီတို႕ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံထဲသို႔ ျပန္လည္ပုန္းခိုၾကသၿပီး ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ မွာလည္း အထူးစစ္ဆင္ေရးနဲ႕ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံဘင္ဂါလီ ၂၀၀၀၀၀ (၂သိန္း) ခန္႕ကိဘဂၤ လားးေဒ့ရွ္ ႏိုင္ ငံထဲသို႔ ျပန္လည္ပို႔ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း၊ အဆိုပါစစ္ဆင္ေရးမ်ားကို "ဘ၈ၤါလီအၾကမ္းဖက္ႏွိမ္ႏွင္းေရး" ဟူသာလူသိမ်ားၿပီး အစိုးရကိုလည္း ႏိုင္ငံတကာကရွံဳ႕ခ်ျခင္း ခံခဲ႕ရေၾကာင္း မွတ္တမ္းမ်ားအရ သိရပါတယ္။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ မဟာမင္းၾကီး (United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR)) ႏွင့္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားအရ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အစိုးရအေနနဲ႕ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံ ဘင္ဂါလီ မ်ားအား ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းတြင္ ေနထိုင္ရန္ျပန္လည္လက္ခံခဲ့ရပါတယ္။

၁၉၈၈ေနာက္ပိုင္း ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ျဖင္႕ ရပ္တည္လႈပ္ရွားခဲ႕ျခင္း

ျပန္လည္၀င္ေရာက္လာသူ ဘဂၤါလီမ်ားက ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းတြင္ အေျခခ် ေနထိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။

၁၉၈၉ခုႏွစ္ ၊ ၁၉၉၁-၉၂ခုႏွစ္ နဲ႕ ၂၀၀၂ခုႏွစ္မ်ားမွာလည္း အစိုးရက စစ္ဆင္ေရးမ်ားထပ္မံျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။

၁၉၉၁ ခုႏွစ္စစ္ဆင္ေရးအၿပီးမွာလည္း ္ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံဘင္ဂါလီ စုစုေပါင္း ၂၅၀၀၀၀ (၂သိန္းခြဲ) ခန္႔ ကို ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ တရာမ၀င္ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္ျခင္းမွကာကြယ္ျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ခဲ႕တဲ႕ စစ္ ဆင္ေရးေၾကာင့္ ျမန္မာအစိုးရကို အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအဖြဲ႕မွ မူဆလင္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္အတူ အေရွ႕ အလယ္ ပိုင္းမူဆလင္ႏိုင္ငံမ်ား ၊ မကာအေျခစိုက္ မူဆလင္အဖြဲ႕အစည္း (Rabita-al-Alam-I-Islami (Muslim World League)) တို႕ရဲ႕ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ဖိအားေပးမႈမ်ားလည္း ရွိခဲ့ေၾကာင္း သမိုင္းသုေတ သနမွတ္ တမ္း၊ေမာ္ ကြန္းဌာနမွ မွတ္တမ္းအရ သိရပါတယ္။

အဆိုပါ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈတစ္ခုအေနနဲ႕ အစိုးရ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံဘင္ဂါလီမ်ား ကို ျပန္လည္ လက္ခံ ရျပီး ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံဘင္ဂါလီစုစုေပါင္း ၂၃၀၀၀၀ ခန္႔ကို ႏိုင္ငံအတြင္း ၀င္ေရာက္ခြင့္ ေပးခဲ့ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာ လႈပ္ရွားမႈ

ဘဂၤါလီတို႕အေနနဲ႕ ေမလ ၁၃ ရက္ေန႕ကို ရခိုင္ျပည္နယ္ ဘူးသီးေတာင္ေမာင္ေတာေဒသက ရခိုင္မ်ား ကို ႏွိမ္နင္းႏိုင္ေသာေန႕အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး ၁၉၈၈ခုႏွစ္ေမလ ၁၃ ရက္ေန႕ည ၉နာရီ အခ်ိန္ မွာ ေမာင္းေတာၿမိဳ႕ အမွတ္(၄)ရပ္ကြက္ၿမိဳ႕သစ္ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းကို စတင္ဖ်က္ဆီးခဲ႕ၿပီး ၊ရခိုင္တိုင္း ရင္းသားေတြကို အၾကမ္းဖက္ျခင္းစတဲ႕ ဆူပူလႈပ္ရွားမႈေတြကို ျပဳလုပ္ခဲ႕ေၾကာင္း သမိုင္းသုေတ သနဦး စီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနစုရဲ႕ မွတ္တမ္းမွာေဖာ္ျပထားခ်က္အရသိရပါတယ္။

ထိုစဥ္ကာလမွာလည္း ျပည္သူ႕ရဲတပ္ဖြဲ႕ႏွင္႕အမွတ္(၂) လံုထိန္းမ်ားက ရခိုင္ျပည္သူမ်ားႏွင္႕အတူ ခုခံကာ ကြယ္ခဲ႕ရေၾကာင္း သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ သိရပါတယ္။

အဆိုပါ ဆူပူအၾကမ္းဖက္မႈမွာလည္း ေမာင္ေတာမွဘဂၤါလီေခါင္းေဆာင္ ေဒါက္တာထြန္းေအာင္(အဒူေလာက္)နဲ႕ စစ္ေတြျမိဳ႕မွ ဘဂၤါလီေရွ႕ေန ေရႊေမာင္ဆိုသူကလည္း ဘဂၤါလီတို႔မွာရိုဟင္ဂ်ာမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ ရခိုင္ျပည္သို႔ ၀င္ေရာက္လာသည္မွာ ေအဒီ ၆၈၀ ခန္႔ကပင္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ အခြင့္အေရးရလွ်င္ ရခိုင္တုိင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ တန္တူရရွိမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊
ဒီမိုကေရစီရလွ်င္ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင္႕ရရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဟာေျပာသြားေၾကာင္း ရိုဟင္ဂ်ာဘဂၤလီ မ်ား ျပႆနာစာတမ္း၊စာ ၁၄၆မွာ ေဖာ္ျပထားတာေတြ႕ရပါတယ္။

ထို႕ေနာက္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား မွတ္ပံုတင္ၾကရာမွာလည္း အမ်ိဳးသားပါတီက ၃၁ရက္ေန႕ မတ္လ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ေန႕စြဲနဲ႕ ရိုဟင္ဂ်ာ ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းႏွင္႕ အနာဂတ္ရခိုင္ျပည္ဟူေသာ စာတမ္းကို ထုတ္ေ၀ခဲ႕ၿပီး ထိုစာတမ္းမွာ ရခိုင္မြတ္ဆလင္မ်ားကို ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳးဟု ယံုၾကည္ေအာင္ေရး သား ထားေၾကာင္း ေမာင္းေတာၿမိဳ႕ နယ္ျဖစ္စဥ္သမိုင္းမွာ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။

၂၀၀၃ ခုႏွစ္တြင္လည္း ဂ်ပန္တြင္အေျခစိုက္ေသာ (ျမန္မာႏိုင္ငံရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအသင္း- ဂ်ပန္ျပည္)ေဇာ္ မင္းထြဋ္က ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႏွင္႕ တိုင္းရင္းသားရိုဟင္ဂ်ာမ်ား ဟူေသာ အမည္ျဖင္႕ စာ အုပ္ထုတ္ေ၀ခဲ႕ၿပီး ကမၻာ႕ႏိုင္ငံၾကီးေတြကို ျဖန္႕ေ၀ခဲ႕ေၾကာင္း၊ထို႕ေနာက္မွာေတာ႕ ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳးမွာ အမွန္တကယ္ရွိေၾကာင္း စာတမ္းဖတ္ပြဲေတြကို ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ို္င္းမွာ ျပဳလုပ္ခဲ႕ေၾကာင္း၊ အင္တာ နက္မ်ားမွာ ရိုဟင္ဂ်ာ ၀က္ဆိုက္မ်ားေပၚေပါက္လာခဲ႕ၿပီး မီဒီယာလုပ္ငန္းေတြမွာလည္း စိမ္႕၀င္ေနခဲ႕ေၾကာင္း သံုးသပ္သူေတြရွိပါတယ္။

လူ႕အခြင္႕ေရးဟု က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ေအာ္ရင္း ကမၻာအေနနဲ႕ ရိုဟင္ဂ်ာကို ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ တိုင္းရင္း သား ရိုဟင္ဂ်ာအျဖစ္ လက္ခံေရးအတြက္ ၾကိဳးပမ္းလ်က္ရွိေၾကာင္းလည္း ၾကားသိခဲ႕ရပါတယ္။

အဆိုပါ သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားအရ သံုးသပ္ၾကည္႕ရင္ေတာ႕ ယခုရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ႕ အၾကမ္းဖက္ျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းရင္းကို စဥ္းစားႏိုင္လိမ္႕မယ္လို႕လည္း နားလည္မိပါတယ္။

''႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတာ မရႇိဘူး။ ရခိုင္၊ ၿမိဳ၊ ခမီ၊ ကမန္၊ သက္၊ ဒိုင္းနက္၊ မရမာႀကီး ဆိုၿပီး ရခိုင္လူမ်ဳိး ခုနစ္မ်ဳိးရႇိ တယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတာ တစ္ဖက္ႏိုင္ငံက တရားမ၀င္ ခိုး၀င္လာတဲ့ ဘဂၤလားလူမ်ဳိးေတြ ျဖစ္တယ္။ အဲဒါကို အေမရိကန္ သံ႐ံုးကေရာ၊ အေမရိကန္ အစိုးရကေရာ သိဖို႔ လိုတယ္။ ၿပီးေတာ့ စဥ္းစားပါလို႔ ေျပာလိုတယ္။ ဒါကို ေျပာခ်င္တယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာဟာ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားလို႔ ေျပာၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအရ ဖန္တီးေနတာသည္ ဘာသာေရး လူမ်ဳိးေရး အဓိက႐ုဏ္းျဖစ္ဖို႔ ဖန္တီးေနတာျဖစ္တယ္။ ဘဂၤါလီေတြ ျမန္မာႏိုင္ငံမႇာ တိုင္းရင္း သားျဖစ္ဖို႔ ဖန္တီးေနတာ ျဖစ္တယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရႇ္က ခိုး၀င္လာေပမယ့္ ရခိုင္ေတြက သည္းခံေနတယ္။ လက္ခံၾကတယ္။ အတူတူ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ေနၾကတယ္။ လြတ္လပ္စြာ ကုိးကြယ္ခြင့္ ေပးထားတယ္။ သို႔ေသာ္ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို တိုင္းရင္း သားဆိုၿပီး လံႈ႔ေဆာ္မႈမ်ဳိးေတာ့ မလုပ္ပါနဲ႔။ အခု မီးေလာင္သြားတဲ့အိမ္ေတြမႇာ ရခိုင္အိမ္ေတြက အမ်ားဆံုးပဲ။ ဒါေတြကို ဘဂၤါလီေတြ ခံရတယ္ဆိုေတာ့ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ေနတယ္။ ရခိုင္ေတြ ေသတယ္။ ဘဂၤါလီေတြ ေျပာင္းလာခဲ့တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ အဲဒီရြာေတြဟာ ဘဂၤါလီ ရြာေတြ ျဖစ္ ကုန္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔က ႀကိဳတင္ၿပီး ဘာမႇမလုပ္ႏိုင္ဘူး ဒါကို ကမၻာက သိဖို႕လိုတယ္။ အမွန္သိမွ ျဖစ္မယ္''လို႕ ရခိုင္ ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ေခါင္းေဆာင္ ဦးေအးသာေအာင္ကေတာ႕ သူ႕အေနနဲ႕ ခုလုိ သံုသပ္ေျပာဆိုပါတယ္။

လက္ရွိ အစိုးရအေနနဲ႕လည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းေခတ္မွာ ဘဂၤါလီေတြကို ေမာင္းထုတ္ခဲ႕ျခင္းေၾကာင္႕ ၾကံဳေတြ႕ ရတဲ႕ အျဖစ္အပ်က္၊ ၁၉၈၈ခုႏွစ္ ေမလ ၁၃ ရက္ေန႕ အေတြ႕အၾကံဳေတြအရ ယခုအစိုးရအေနနဲ႕ သတိထားကိုင္တြယ္ရမဲ႕ ျပႆနာျဖစ္ေၾကာင္း နားလည္သေဘာေပါက္တယ္လို႕ က်မယူဆမိပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာ ျပႆနာနဲ႕ အေရးဟာ က်မတို႕အတြက္ေတာ႕ အမ်ိဳးသားေရးပါ။ျမန္မာျပည္ကို ကာကြယ္ရမဲ႕ အေရးလို႕ပဲက်မအေနနဲ႕ ျမင္မိပါေတာ႕တယ္။



က်မ္းကိုးစာရင္း


D264 သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနုစု
D272 သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနုစု
D1313 သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနစုု၊ ၁၉၈၈
D1315 သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနုစု
D1316 သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနုစု
D1317သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနု
D1318 သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနု
D1319သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနု
DR491(56)၊ သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနစု
Series 10/1,Acc,No,641.NAD
MF-962၊ သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနစု
OH/P/ 0354/2009၊ သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနစု
OH/P/ 0355/2009၊ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ်က္၊ သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနစု
OH/P/ 0356/2009၊ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ်က္၊ သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊ ေမာ္ကြန္းဌာနစု
ရခိုင္ေဒသတြင္းသို႕ မြတ္ဆလင္မ်ား ၀င္ေရာက္လာျခင္းႏွင္႕ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈ အဆင္႕ဆင္႕၊ သမိုင္သုေတသနဦးစီးဌာန။ ၂၀၀၉-မတ္လ။

ခင္ႀကီးေဖ်ာ္၊ ရခိုင္ျပည္မွမူဂ်ာဟိန္းဟူသည္၊ ရခုိင္တန္ေဆာင္၊ အတြဲ - ၁၊ အမွတ္ - ၈ ၊ ၁၉၅၉-၆၀

စံထြန္းေအာင္ဦးကိုယ္ေတြ႔ ေမယုႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ၊ (လက္ႏွိပ္စာမူ) စံသာေအာင္၊ ဦးအာနႏၵစျႏၵေက်ာက္စာ

စႏၵမာလာလကၤာရ၊ ရခိုင္ရာဇာ၀င္သစ္၊ (ပ) တြဲ၊ ပိဋကတ္ပံုႏွိပ္တိုက္၊ ရန္ကုန္၊ ၁၉၃၁ ေဇာ္မင္းထြဋ္၊ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ႏွင့္

တိုင္းရင္းသားရုိဟင္ဂ်ာမ်ား၊ (ပထမအႀကိမ္)၊ Maruyama Corp,Tokyo၊

၂၀၀၃ ဒုတိယအႀကိမ္ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ညီလာခံမွတ္တမ္း(၁၉၅၇ စက္တင္ဘာလ ၂၀ ရက္)စာတြဲ(၄) အစည္းအေ၀းမွတ္တမ္း၊

၁၉၉၉ ပ႑ိ၊ဦးဓည၀တီရာဇ၀င္သစ္၊ ျပည္မႀကီးမ႑ိဳင္ ပိဋကတ္ပံုႏွိပ္တိုက္၊ ရန္ကုန္၊ ၁၉၁၀ ျပည္နယ္ျဖစ္စဥ္သမိုင္း၊ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ လက္ႏွိပ္စက္စာမူ

ျပည္တြင္းေသာင္းက်န္းမႈသမိုင္း၊ အပိုင္း(၂)

ေဖာ္ဇံ၊ `ရခိုင္နယ္စပ္မွ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၊ ဓည၀တီမဂၢဇင္း၊ ႏွစ္လည္(၁၉၅၂ - ၅၃)

ဘူးသီးေတာင္ျမိဳ႕နယ္သမိုင္း၊ ဘံုေပါက္သာေက်ာ္၊ ေတာ္လွန္ေရးခရီး၀ယ္၊ သတင္းဂ်ာနယ္ပံုႏွိပ္တိုက္၊ ရန္ကုန္၊ ၁၉၇၃

ဘံုေပါက္သာေက်ာ္၊ ရခုိင္ျပည္နယ္ႏွင့္ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံ ဘဂါၤလီမ်ားျပႆနာစာတမ္း၊ ၁၉၈၉ ၊ လက္ႏွိပ္စာမူ၊ သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၊

၁၉၈၉ေမာင္ေတာျမိဳ႕နယ္ျဖစ္စသ္သမိုင္း၊ သမိုင္းျပဳစုေရးအဖြဲ႕၊ ေမာင္ေတာျမိဳ႕နယ္ျပည္သူ႕ေကာင္စီ၊ ၁၉၈၁၊ လက္ေရးမူ ေမာင္ေတာျမိဳ႕နယ္

၊၂၈-၂-၂၀၀၈ ေမာင္ေတာျမိဳ႕နယ္ အနာဂတ္ သာသနာေတာ္အေရးအခင္းႏွင့္ ပတ္သက္တင္ျပေလွ်ာက္ထားခ်က္၊ ၂၈-၉-၁၉၈၈
ေမာင္ထင္` ရခိုင္ျပည္နယ္ အစီရင္ခံစာ´၊ ျမ၀တီမဂၢဇင္း၊ ၁၉၆၀၊ ဇူလိုင္၊ အတြဲ ၈

မူဂ်ာဟစ္မ်ားအလင္း၀င္ျခင္း၊ ျမ၀တီပံုႏွိပ္တိုက္၊ စာမ်က္ႏွာ ၊ ခုႏွစ္မပါ။

ျမန္မာမင္းမ်ား အေရးေတာ္ပံု၊နံ႔သာပံုႏွိပ္တုိက္၊ ရန္ကုန္၊ ၁၉၆၇

ရခိုင္အားမာန္(၂) ၊ရခိုင္သမိုင္းသုေတသနအသင္း၊ ၁၉၉၆

ရေသ့ေတာင္ျမိဳ႕နယ္သမိုင္းျဖစ္စဥ္မွတ္တမ္း၊ ျမိဳ႕နယ္သမိုင္းျဖစ္စဥ္မွတ္တမ္းျပဳစုေရးအဖြဲ႔၊ ရေသ့ေတာင္၊ ၁၉၈၁