ေရွာင္ေစခ်င္သည္ တညင္းသီး

ေရွာင္ေစခ်င္သည္ တညင္းသီး
*******************

အဆိပ္ေတြနဲ႔ အသီးအားလုံး သိၾကတဲ့ အသီးပါပဲ။ ႀကဳိက္တဲ. လူလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမယ္ ထင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင္. အမ်ဳိးသမီးေတြ ျဖစ ္မယ္ ထင္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ တညင္းသီးပါ။

တညင္းသီးကုိ English လုိ Djenkol Bean လုိ.ေခၚၿပီး၊ သူ.ရဲ. Scientific name ကေတာ. Pithecolobium -lobatum လုိ.ဆုိပါတယ္။ တညင္းသီးမွာ လူကုိ အက်ဳိးျပဳတဲ. ဗီတာမင္ ဓာတ္ပါ၀င္မႈ မ႐ွိပါဘူး။ သူ.မွာ ပါ၀င္တာ ကေတာ.လူကုိ ဒုကၡေပး ႏုိင္တဲ. အဆိပ္ ဓာတ္ပါ။ တညင္းသီးမွာ Djenkolic acid ဆုိတဲ. အဆိပ္ေတြ ၀.၃% ကေန ၁.၃% အထိ ပါ၀င္ ပါတယ္။ တညင္းသီးဟာ အဆိပ္သင္. တတ္တဲ. အစားအစာ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ တညင္းသီး အဆိပ္သင္.တာကုိ Djenkilismလုိ. ေခၚပါတယ္။ အဆုိး႐ြားဆုံး ကေတာ. ေက်ာက္ကပ္ ႏွစ္ခုစလုံး တစ္ၿပဳိင္နက္ ပ်က္စီးၿပီး အသက္ ဆုံး႐ႈံးတဲ.အထိ ျဖစ္ႏုိင္တာပါပဲ။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တညင္သီးေပါတဲ.ရခုိင္ျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္၊ ပဲခူးတုိင္း၊ ေ႐ြက်င္နဲ. သံေတာင္ႀကီး ေဒသေတြမွာ တညင္းသီး အဆိပ္သင္.မႈ အမ်ားဆုံး ေတြ.ရပါတယ္။ တညင္းသီးေပါတဲ. ရာသီမွာ အဆုိးဆုံးျဖစ္ၿပီး ႏွစ္စဥ္ အဆိပ္သင္. မႈေၾကာင္. အသက္ဆုံး႐ႈံး မႈေတြ ႐ွိပါတယ္။ အထူးသျဖင္. အဆိပ္သင္.တဲ.အခါ ေဆး႐ုံတက္ ေရာက္ၿပီး စနစ္တက် ကုသမႈ မခံယူရင္ ေသဆုံးဖုိ.လမ္းပုိမ်ားတယ္လုိ. ဆုိပါတယ္။

အဆိပ္သင္.ျခင္း

တညင္းသီး အဆိပ္ရဲ. ဖြဲ.စည္းပုံ ေမာ္လီက်ဳး ကေတာ. အပ္ေခ်ာင္း ပုံေလးေတြကုိ ပုတီးသီသလုိ သီထားတဲ. ပုံျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္႐ွည္ၿပီး တစ္ခုနဲ. တစ္ခု အလြယ္တကူ ခ်ိတ္တြယ္ ႏုိင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ. ခႏၶာကုိယ္မွာ အဆိပ္ေတြ ၀င္လာရင္ အသည္းက ပ်က္ျပယ္ေအာင္ လုပ္ေပး ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ ကေတာ. ခႏၶာကုိယ္က အညစ္အေၾကးေတြကုိ စြန္.ထုတ္ ေပးပါတယ္။ တညင္းသီး စားလုိက္ရင္ ပါ၀င္တဲ. အဆိပ္ေတြဟာ ေသြးထဲကုိ အရင္ေရာက္ သြားပါတယ္။ ၿပီးတဲ.အခါ အသည္းကုိ ေရာက္ပါတယ္။ အသည္းဟာ ခႏၶာကုိထဲကုိ ေရာက္လာတဲ. အဆိပ္ေတြကုိ ပ်က္ျပယ္ေအာင္ လုပ္ေပး ႏုိင္ေပမယ့္ တညင္းသီးမွာ ပါတဲ. အဆိပ္ကုိေတာ. ပ်က္ျပယ္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ဘူးလုိ. ဆုိပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေက်ာက္ကပ္ကေန စြန္.ထုတ္ဖို. ႀကဳိးစား ရပါတယ္။ ဒါေပမယ္. တညင္းသီးအဆိပ္ေမာ္လီက်ဳးရဲ.တည္ေဆာက္ပုံေၾကာင္. ဆီးျပြန္ငယ္ေလးေတြ ပိတ္ဆုိ. တတ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အပ္ေခ်ာင္းပုံ အဆိပ္ ေမာ္လီက်ဳးေတြက ထုိးလုိ. ေသြးေၾကာေလးေတြ ေပါက္တတ္္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ဆီးသြားရင္ ေသြးပါတာ၊ ဆီးသြား နည္းတာေတြ ျဖစ္လာပါမယ္။ ပုိၿပီးဆုိးလာတဲ. အခါ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ၿပီး ဆီးလုံး၀ သြားလုိ.မရ ျဖစ္လာပါမယ္။ ေက်ာက္ကပ္ ႏွစ္ခုစလုံးက ဆီးမထြက္ႏုိင္လုိ. တင္းလာၿပီး မခံမရပ္ ႏုိင္ေအာင္ နာက်င္လာပါမယ္။ ေသြးထဲမွာ Ureaနဲ.အဆိပ္အေတာက္ေတြ မ်ားလာၿပီး ေဆး႐ုံကုိ အခ်ိန္မီ တက္ေရာက္ ကုသမႈမခံယူရင္ အသက္ ေသဆုံး ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါကုိ ႐ုတ္တရက္ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးျခင္း (Acuterenal failure)လုိ. ေခၚပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ သန္.စင္စက္ (Renal dialysis) နဲ. အခ်ိန္မီကုသ ႏုိင္မွသာ အျမန္ဆုံး သက္သာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

တညင္းသီးစားမယ္ဆုိရင္

တညင္းသီးမွာ ပါတဲ. အဆိပ္ဓာတ္ဟာ ေရမွာ အနည္းငယ္သာ ေပ်ာ္၀င္တဲ. အဆိပ္မ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ ေပ်ာ္၀င္ႏႈန္းက ၀.၅% သာ ျဖစ္ပါတယ္။ တညင္းသီးကုိ ျပဳတ္လုိက္ရင္ အဆိပ္ဓာတ္ နည္းနည္းသာ ေပ်ာ္၀င္ၿပီး ျပည္.၀ သြားတဲ. အတြက္ အဆိပ္ေတြ ထပ္ၿပီး မေပ်ာ္ႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင္. ေရနဲ.ျပဳတ္တဲ.အခါ တစ္ႀကိမ္တည္းနဲ. မလုံေလာက္ပါဘူး။ အနည္းဆုံး သုံးႀကိမ္မွ ငါးႀကိမ္ထိ ေရမ်ားမ်ားနဲ. ျပဳတ္ရမွာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ျပဳတ္ၿပီ တဲ. ေရေတြကုိလည္း သြန္ပစ္ၿပီး ေရအသစ္နဲ. ထပ္ျပဳတ္ရမွာပါ။ ဒါဆုိရင္ေတာ. အႏၱရယ္ ေတာ္ေတာ္ ေလ်ာ.သြားမွာပါ။ တညင္းသီး အဆိပ္ဟာ 300ֹC ေက်ာ္မွသာ ဓာတ္ျပယ္ ပ်က္စီးပါတယ္။ ေရဆူမွတ္ဟာ 100ֹC သာ႐ွိတာေၾကာင္. ဘယ္လုိမွ ဓာတ္မျပယ္ ႏုိင္ပါဘူး။ တကယ္လုိ.မ်ား မီးဖုတ္ၿပီး စားရင္ အဆိပ္ေတြဟာ ဓာတ္လည္း မျပယ္၊ အျပင္လည္း မေရာက္ေတာ. 100% ခႏၶာကုိယ္ထဲ ေရာက္ၿပီး ဒုကၡေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တညင္းသီးကုိ ဆားရည္မွာ ၾကာၾကာစိမ္ၿပီး စာရင္ေတာ. အဆိပ္ေတြ ေတာ္ေတာ္ေလး ေလ်ာ.နည္း သြားတယ္ လုိ.ဆုိပါတယ္။

တညင္းသီး အဆိပ္ဟာ ဆားရည္မွာ အလြယ္တကူ ေပ်ာ္၀င္ပါတယ္။ သိပၸံနည္းအရ pH မ်ားေလေလ ေပ်ာ္၀င္မႈ Solubility မ်ား ေလေလ ျဖစ္ပါတယ္။

အနံ.ျပင္းျပင္း၊ အဆိပ္ျပင္းျပင္း

တညင္းသီး စားၿပီးတဲ.အခါ ပါးစပ္မွာ နံေနတာ၊ ဆီးသြားရင္ အနံ.ဆုိးတာေတြဟာ ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ အဆိပ္ေတြ၀င္ေနၿပီလုိ.ဆုိလုိတာပါပဲ။ တညင္းသီးအဆိပ္နဲ.ပတ္သက္ၿပီး WHO(1970), South East Journal of Tropical Medicine (1978) စသျဖင္. ထုတ္ျပန္ ေရးသား ထားတာေတြလည္း ႐ွိပါတယ္လုိ. ဆုိတယ္။ ဒါေၾကာင္.စားၿပီးရင္ ခႏၶာကုိယ္ကုိလည္း ဒုကၡေပးသလုိ အိမ္သာထဲမွာလည္း အနံ.ဆုိးေပးတဲ. ဒီလုိအသီးကုိ တတ္ႏုိင္ သမွ်ေတာ့ မစားသင့္ဘူးလုိ႔ ထင္ပါတယ္။

(ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္လြင္)

ျမ၀တီတြင္ ေဖာ္ျပေသာ သတင္းကို မူရင္းအတိုင္း မွ်ေ၀ပါသည္။